HİDROLİK AKÜMÜLATÖR (BİRİKTİRİCİ) NEDİR?
Hidrolik devrelerde basınç enerjisini depolayan ve sistemde ihtiyaç duyulduğunda bu enerjiyi çok hızlı bir şekilde veren devre elemanına hidrolik akümülatör(Biriktirici) denir. Hidrolik yağın basınçla depolanabilmesi için sıkışması gerekir hidrolik yağların sıkışma özelliklerinin zayıf olması sebebiyle hidrolik akümülatörlerde azot gazından yararlanılır. Akümülatör içindeki azot gazı ayrıma elemanına etki eden basınçlı hidrolik yağ aracılığıyla sıkıştırılarak hacmi küçültülürken basıncı da artar, azalan gaz hacminin yerini hidrolik yağ doldurur. Böylece akümülatör içerisine basınçlı hidrolik yağ depolanmış olur.
AKÜMÜLATÖRLER NEDEN KULLANILIR?
Bir hidrolik sistemde çevrim süresi boyunca değişik debi ihtiyaçları olabilir, böyle bir durumda sistemin çalışabilmesi için ihtiyaç duyulan en yüksek debiyi sağlayacak büyüklükte hidrolik pompa ve elektrik motoru seçmek gerekir. Sistemin ilk kurulum maliyetini ve enerji sarfiyatını azaltmak adına sistemin bu kısa süreli ihtiyaç duyduğu yüksek debiyi karşılamada akümülatör kullanabiliriz, pompa debisinin sistemin ihtiyacından fazla oluğu anlarda akümülatör doldurulurken, pompa debisinin yetersiz kaldığı durumlarda akümülatör de depolanmış yağ kullanılabilir.
Uzun süreli kilitleme, tutma, gerdirme vb uygulamalarda sistemdeki basıncın tutulması gerekir her ne kadar sistemde kilitleme valfleri vb çözümler kullanılsa da oluşacak kaçaklar sebebiyle sistem basıncı düşecek ve pompanın sık sık devreye girmesi gerekecektir. Bu tip uygulamalarda akümülatörler kaçakları telafi ederek sistem basıncındaki düşüşü yavaşlatır.
Yukarıdaki sebeplerin dışında hidrolik sistemlerde, oluşan darbe, şok ve titreşimleri sönümleme amacıyla da hidrolik akümülatörler kullanılır. Bu titreşim ve şoklar valflerin kapanmaları, pompaların yapıları gereği kesikli yağ aktarmaları ya da bir dış kuvvet etkisiyle oluşabilir. Akümülatör ile yapılacak sönümleme sayesin tüm devre elemanlarının ömürleri uzayacaktır.
Yine hidrolik akümülatörleri kapalı devre sistemlerde sıcaklık sonucu oluşan genleşmeyi ya da hadde uygulamalarında karşı kuvvetin değişimini dengeleme amacıyla kullanmak mümkündür.
Akümülatörlerin bir diğer kullanım amacı da acil durum uygulamalarıdır, devre de ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlarda akümülatör yardımı ile işlem çok hızlı durdurularak hasar önlenebilir ya da güç kesintisi durumlarında hidrolik akümülatör devreye girerek yüklerin sıfır konumuna indirilmesinde, çevrimin tamamlanmasında kapı yada kapakların açılmasında veya kapanmasında kullanılabilir.
Şekildeki hidrolik devrede 4/3 kapalı merkez yön denetim valfi orta konumdayken akü şarj edilir 2/2 valf akü hattını açıp kapatır, pompa hattındaki çek valf akünün içindeki basınçlı yağın pompanın terse dönmesini engellemek için kullanılmıştır. Akünün altın emniyet bloku bulunmaktadır. Blok içerisinde emniyet valfi ve 2 adet küresel vana bulunmaktadır, küresel vanalardan birisi aküyü sisteme bağlarken diğeri ise akü içindeki basınçlı yağın tanka boşaltılması amacıyla kullanılır.
Hidrolik akümülatörler yağ kaçaklarını telafi etme yada ısıl genleşme veya karşı kuvvet sebebiyle oluşacak basınçları dengeleme amaçlı kullanıldıklarında, valf ile silindir arasına yerleştirilir. Şekildeki devre kullanılan hidrolik akümülatör 4/3 kapalı merkez yön denetim valfinde yada hidrolik silindirde oluşabilecek kaçakları telafi ederek basınç düşüşünü engelleyecektir. Aynı zamanda silindire dışarıdan gelecek karşı kuvvetlerde akümülatör içerisindeki gazın sıkışarak akümülatör içerisine yağ girişine izin verecek ve küçük bir basınç artışı ile karşı kuvvet dengelenmiş olacaktır.